Close

วันไหว้ครู

 

ครู คือ ผู้ที่มีความสามารถให้คำแนะนำ เพื่อให้เกิดประโยชน์ทางการเรียน สำหรับนักเรียน หรือ นักศึกษา ในสถาบันการศึกษาต่าง ๆ ทั้งของรัฐและเอกชน มีหน้าที่ หรือมีอาชีพในการสอนนักเรียน เกี่ยวกับวิชาความรู้ หลักการคิดการอ่าน รวมถึงการปฏิบัติและแนว ทางในการทำงาน โดยวิธีในการสอนจะแตกต่างกันออกไปโดยคำนึงถึงพื้นฐานความรู้ ความสามารถ และเป้าหมายของนักเรียน แต่ละคน คำว่า "ครู" มาจากศัพท์ภาษาสันสกฤต "คุรุ" และภาษาบาลี "ครุ, คุรุ"

        การไหว้ครู คือ การที่ศิษย์แสดงความเคารพ ยอมรับนับถือครูบา อาจารย์อย่างจริงใจว่าท่านเพียบพร้อมด้วยคุณธรรม ความรู้ ศิษย์ในฐานะผู้ สืบทอดมรดกทางวิชาการ จึงพร้อมใจกันปวารณาตน รับการถ่ายทอดวิชา ความรู้ด้วยความวิริยะ อุตสาหะ มานะ อดทน เพื่อให้บรรลุเป้าหมายปลายทางของการศึกษา ตามที่ตั้งใจไว้ (สุมิตร เทพวงษ์, 2548 :2)

 

 

ความสำคัญของการไหว้ครู 

            หากการแสดงคุณธรรมด้วยการไหว้ไม่ได้ประโยชน์อะไรแล้ว ประเพณีน่าจะเลิกกันเสียที แต่ที่ต้องไหว้กันอยู่ประจำทุกปี 

ทุกโรงเรียน แสดงว่าต้องมีประโยชน์ ประโยชน์ของการไหว้ คือ

1.     ผู้ไหว้ได้รับความเมตตาจากผู้ถูกไหว้ 

2.     ผู้ไหว้ได้รับความสบายใจ 

3.     ช่วยให้ผู้ถูกไหว้หันมาสำรวจตรวจตราพัฒนาตนเอง 

4.     ได้รักษาเอกลักษณ์วัฒนธรรมไทยไว้ 

5.     บรรเทาโทษเสียได้

 

       โบราณท่านกล่าวว่า "ศรต้องมีพิษ ศิษย์ต้องมีครู ศิษย์มีครูเหมือนงูมีพิษ ศิษย์ไม่มีครู เหมือนงูไม่มีพิษ" ไม่น่ากลัวอะไร ไม่ต่างอะไรกับปลาไหล รอเวลาให้เขาผัดเผ็ดเท่านั้น "ศิษย์ดีต้องมีคุณธรรม ศิษย์ไม่ได้ความคุณธรรมไม่มี" นักเรียนจะต้องรู้จักข้าว ข้าวรวงโตที่มีวิตามิน เวลามันออกรวง จะน้อมรวงถ่วงยอดแสดงอาการดุจคารวะแม่พระธรณี แต่ข้าวรวงใดที่ชี้เด่แทบจะทิ่มก้นเทวดา แสดงว่าข้าวรวงนั้นไม่มีวิตามิน เป็นข้าวขี้ลีบ คนก็เหมือนกัน หากรู้จักอ่อนน้อมถ่อมตน แสดงว่าเป็นคนมีคุณภาพเป็นผู้มีคุณธรรม บางคนเป็นโรคสันหลังแข็งก้มไม่ลง บุคคลนั้นไม่ต่างอะไรกับข้าวขี้ลีบ

 

      เครื่องสักการะที่ศิษย์จะต้องทำมามอบแก่ครูในวันไหว้ครู ได้แก่ พานดอกไม้ ธูปเทียนดอกไม้ในพานที่ถือว่าเป็นสัญลักษณ์ขอการไหว้ครูซึ่งถือปฏิบัติกันมาช้านานแต่โบราณ คือ ดอกมะเขือ หญ้าแพรก ดอกเข็ม รวมทั้งข้าวตอก ซึ่งรวมอยู่ในพานด้วย ซึ่งดอกไม้แต่ละชนิดและข้าวตอกมีความหมายต่างกันคือ

 

      ดอกไม้ที่ใช้ในการไหว้ครู ในพิธีไหว้ครูนับตั้งแต่สมัยก่อน จะใช้ดอกไม้หลัก 3 อย่างในการทำพาน ซึ่งดอกไม้ ความหมายในการระลึกคุณครู 

 

 

ความหมายเครื่องบูชาไหว้ครู 

 

 ความหมายของดอกไม้ไหว้ครู


https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRlJdFFEjgkHAIIPg5knX8KIy8bYWrG76C12c6V2ZxgU0l9LbsW

ดอกมะเขือ เป็นสัญลักษณ์ของความเคารพ ความอ่อนน้อมถ่อมตน เนื่องจากโดยธรรมชาติของต้นมะเขือเมื่อมีดอกดอกที่จะให้ผลมะเขือได้ต้องโค้งลงเหมือนผู้อยู่ในอาการแสดงความเคารพหรือคารวะบุคคลที่ตนเคารพบูชายกย่อง


https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRt6sXQmbUt3U-pzZ2_VU-AUWkXSyiNk5oeBmL6EUljYEgBWDfR

หญ้าแพรก เป็นสัญลักษณ์ของความอดทน คุณสมบัติของหญ้าแพรก คือความอดทน หญ้าแพรกจะงอกงามในทุกฤดูกาล ซึ่งถ้าบุคคลใดมีความอดทนเหมือนหญ้าแพรก บุคคลนั้น ก็จะ เป็นศิษย์ที่มีคุณสมบัติที่ดีและเป็นผู้ที่สามารถเรียนได้สำเร็จตามหลักสูตรที่กำหนด 


https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTsUS3gxgNZonbuBLHKQg0VCfuauLqH8KDrDgik0dNLuS7fMRGKkg

ดอกเข็ม เเป็นสัญลักษณ์ของความมีสติปัญญาเฉียบแหลมประดุจดังเข็ม


https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQS4pd9ezKQ3EVeyCXgzc5cpD0IBKLooevYcYQShbHsyk5jx9p6-w

         ข้าวตอก เป็นสัญลักษณ์ของความมีระเบียบวินัย อยู่ในกรอบและควบคุมตัวเองได้ เปรียบกับ การคั่วข้าวเปลือกให้เป็นข้าวตอก ถ้าเมล็ดข้าวเปลือกเมล็ดในกระเด็นออกจาก ภาชนะที่ครอบไว้ ไม่มีโอกาสได้เป็นข้าวตอกฉันใด เปรียบได้กับนักเรียนที่ตามใจตนเอง ไม่สามารถควบคุมตัวเองได้ ก็จะกระเด็นออกไป นอกกรอบของระเบียบวินัย ซึ่งทำให้ไม่มี โอกาสได้ความรู้ ฉันนั้น จึงต้องมีครูเป็นเสมือน ภาชนะคั่นข้าวเปลือกและข้าวตอกมิให้ กระเด็นออกไปอีกความความหนึ่งก็คือให้ความรู้แตกพองสวยงามดุจข้าวเปลือก


ดอกไม้และข้าวตอกเป็นเครื่องสักการะในพิธีไหว้ครูดังกล่าวนั้น เป็นสัญลักษณ์ที่ให้ความหมายของการแสดงออกถึงการเป็นศิษย์ที่ดีของครูได้ครบถ้วน ทั้งในด้านการฝากตัวเป็นศิษย์ การให้คำมั่นสัญญาว่าจะเป็นลูก

            คนโบราณช่างชาญฉลาดที่จะสอนศิษย์ด้วยกลวิธีต่าง ๆ แม้กระทั่งการใช้ดอกไม้ต้นไม้ ฯลฯ เป็นสื่อการสอนทำให้ลูกศิษย์ให้ยุคก่อนเก่าได้เรียนรู้จากธรรมชาติ และรู้จักกตัญญูรู้คุณผู้ที่เป็นครูบาอาจารย์อยู่ตลอดไป และการที่เราใช้ "หญ้าแพรกดอกมะเขือ" ในการไหว้ครูนั้น เพราะเป็นของหาง่าย งอกงามอยู่ทั่วไป

            ตอนเช้าตรู่วันพฤหัสซึ่งเป็นวันไหว้ครู เด็กๆจะไปโรงเรียนเช้าเป็นพิเศษ เพื่อไปช่วยกันจัดพานดอกไม้ ซึ่งอาจมีการปักดอกบานไม่รู้โรย ดอกดาวเรือง ดอกกุหลาบบ้าน แซมด้วยหญ้าแพรกและดอกมะเขือ พานดอกไม้นี้เด็กนักเรียนหญิงจะเป็นคนถือ ส่วนเด็กผู้ชายจะถือธูปเทียนและช่อดอกไม้ ( ช่อดอกไม้หมายถึงดอกไม้ที่หาได้เอามารวมกัน แซมด้วยหญ้าแพรกและดอกมะเขือเช่นกัน) 

            พิธีไหว้ครูจึงเป็นพิธีอันศักดิ์สิทธิ์ที่นักเรียนทุกคนร่วมแรงร่วมใจกันมาแสดงความเคารพและระลึกบุญคุณของครูอาจารย์อย่างแท้จริง

 

คำไหว้ครู

 

(ตัวแทนนักเรียน)               ปาเจราจริยา  โหนติ  คุณุตตรานุสาสกา

 

(นักเรียนทุกคน)

ข้าขอประณตน้อมสักการ

บูรพคณาจารย์

ผู้กอปรเกิดประโยชน์ศึกษา 

ทั้งท่านผู้ประสาทวิชา

อบรมจริยา

แก่ข้าในกาลปัจจุบัน 

ข้าขอเคารพอภิวันท์(อบ – พิ – วัน)

ระลึกคุณอนันต์    

ด้วยใจนิยมบูชา 

ขอเดชกตเวทิตา

อีกวิริยะพา

ปัญญาให้เกิดแตกฉาน 

ศึกษาสำเร็จทุกประการ

อายุยืนนาน

อยู่ในศีลธรรมอันดี 

ให้ได้เป็นเกียรติเป็นศรี

ประโยชน์ทวี

แก่ชาติและประเทศไทยเทอญ

 

(ตัวแทนนักเรียน)               ปัญญาวุฑฒิ  กเร  เต  เต  ทินโนวาเท  นมามิหัง  

 

คำปฏิญาณตนของนักเรียน

 

ขอให้นักเรียนทุกคนกล่าวตามข้าพเจ้า 

เราคนไทย   ใจกตัญญู   รู้คุณชาติ  ศาสนา  พระมหากษัตริย์ 

เรานักเรียน  จักต้องประพฤติตน  อยู่ในระเบียบวินัย  ของโรงเรียน  มีความซื่อสัตย์ต่อตนเอง  และผู้อื่น

เรานักเรียน  จักต้องไม่ทำตน  ให้เป็นที่เดือดร้อน  แก่ตนเอง  และผู้อื่น